Nu Beter Duits - 'Chefsache' en 'Habseligkeiten'

9278 actieve gebruikers

Inloggen bestaande gebruiker

Aanmelden nieuwe gebruiker

Naar mobiele versie

Home

Instellingen

Dagelijkse test

Over deze website

in samenwerking met

Het is heerlijk om te doen, verfrist de talenkennis, ik leer bij en strijd zo tegen dementie.

Louisa

Dit is m.i. de beste Beter-webstek. De uitleg is bijna altijd perfect!

Jouke

Ja, supergoed. Ik werk er ook regelmatig in de klas mee.

Elisabeth

Ik doe het met mijn leerlingen in de plusklas, ieder op z'n eigen niveau. Erg leuk, vooral de uitleg goed.

Kerstin

Weetwoorden | 'Chefsache' en 'Habseligkeiten'

Bijzondere woorden:

1 maatschappelijke verhoudingen en ontwikkelingen

2 lievelingswoorden – woord van het jaar

3 enkele bijzondere benamingen

Veel van de woorden uit onderstaande lijst zijn niet in (online) woordenboeken te vinden.

Voor dieper gaande betekenis en achtergronden s.v.p. ook andere bronnen raadplegen.

Een ruime keus staat op 'Deutsche Welle': https://learngerman.dw.com/de/wort-der-woche-archiv/a-1716657

Lijst van Duitse woorden die wel eens door Nederlanders (in media en politiek) gebezigd worden:

http://nl.wikipedia.org/wiki/Lijst_van_Duitse_woorden_en_uitdrukkingen_in_de_Nederlandse_taal

Overzicht 'Wörter des Jahres'

http://de.wikipedia.org/wiki/Wort_des_Jahres_%28Deutschland%29

Lijst van zogenaamde Unwörter: woorden die niet ‘politiek correct’ zijn maar denigrerend.

http://de.wikipedia.org/wiki/Unwort_des_Jahres_(Deutschland)

Duits	Uitleg
Alleingang, der	individuele actie (personen, instellingen, landen)
Anspruchsdenken, das	Claimen van vermeende rechten. Verwant aan 'claimcultuur'.
Abwrackprämie, die	Slooppremie van de overheid voor het slopen/laten vernietigen van oude auto's.
Ampelkoalition Ampelparteien, die (mv)	Samenwerkingsverband van SPD (rood), FDP (geel) und Bündnis 90/Die Grünen (groen).
Armutszeugnis, das	Bewijs van onvermogen (vroeger een document om voor de bedeling in aanmerking te komen). Nu: verwijt naar gezagsdragers of particulieren: 'het is een schande' dat jullie dat (niet) doen.
Augenweide, die	Een mooi voorwerp/mooie persoon die de aandacht trekt. Licht verouderd, tegenwoordig: der Hingucker.
Aussteiger, der	Uit het reguliere, 'burgerlijke leven' stappen / niet meedoen. Begrip is ontstaan in de hippietijd (60er/70er jaren) alternatieve manier van leven kiezen, bijv. op een boerderij. Ook: uit een ideologische beweging stappen.
Azubi, der/die	Voormaals, maar nog steeds in gebruik: Lehrling. Iemand die een beroepsopleiding doet vergelijkbaar met het Nederlandse leerlingstelsel.
Babyklappe, die	Anoniem een pasgeboren baby plaatsen: babyluik.
Ballermann, der	'Zuipcafé' op Mallorca waar bier met rietjes uit emmers werd gedronken. Nu algemeen voor kroegen waar veel gedronken wordt.
Bauchladen, der	draagbare 'dienbladwinkel', verkoopwaar meestal snoep of fast-food (soms met echte gril)
Bauchlandung, die	miskleun, (van: foute 'landing' in het zwembassin).
Befindlichkeiten (meerv.)	Mentale gesteldheid van individuen of groepen (gevoelens en belevenissen); wordt vaak spottend toegepast.
Begrüßungsgeld, das	Iedere DDR burger die naar West-Duitsland kwam ontving 100 D-Mark cadeau (eenmaal per jaar tijdens bezoek).
Besserwessi, der	Betweter uit West-Duitsland (voor personen die na de val van de muur in de voormalige DDR bemoeizuchtig optraden)
Bildung, die	omvattende vorming m.b.t. alle aspecten: persoonlijkheid (karaktervorming), intellectuele inzichten, kennis, sociale vaardigheden
Bildungsmisere, die	Fatale crisis in het school- en opleidingssysteem.
bildungsferne Schichten (meerv.)	Laag opgeleide groepen/lagen van de bevolking.
Bratkartoffelverhältnis, das	Samenleven van man en vrouw op grond van financiële en praktische reden (ontstaan na de Eerste Wereldoorlog. Nu verouderd woord.) 'Hokken' voor het gemak/voordeurdelers.
Bodenständigkeit, die	In een regio geworteld/met beide benen op de grond/honkvastheid.
sturmfreie Bude	Kamer van jongeren (tijdelijk) zonder toezicht door volwassenen; die Bude: marktstal met dak.
Bückware, die	In de DDR: consumptiegoederen die alleen met connecties verkrijgbaar waren.
Chefsache, die	Belangrijke aangelegenheid die door de baas afgehandeld moet worden. Management issue.
Elchtest, der (Schleudertest)	Elandtest voor het 'gedrag' van een auto bij uitwijkmanoeuvres (Oorspr. Mercedestest in Zweden). Figuurlijk ook voor andere 'ultimatieve tests.
Elefantenklo, das	Één van de bijnamen van het Kanzleramtsgebäude.
Ellenbogengesellschaft, die	Egoïstische houding t.a.v. maatschappij/carrière.
Extra, das gewisse	Bijzondere individuele kwaliteiten/uitstraling. X factor.
Extrawurst, die	voor wie een aparte (betere) behandeling wil dan voor 'gewone stervelingen' gebruikelijk
Fachsimpelei, die	bomen/ohaën over je vak of hobby (fachsimpeln)
Fanmeile, die	Straat/traject waarlangs de (voetbal) fans vieren en voorbijrijdende helden bejubelen.
Feierabendbrigaden (mv.)	zwartwerkers/beunhazen in de bouw
Fingerspitzengefühl, das	Fijngevoeligheid in sociale situaties / iets in de vingers hebben m.b.t. met fijn materiaal werken.
Freikörperkultur,die	Leefwijze gebaseerd op naaktheid (niet alleen op het naaktstrand). Nudisme.
Flachlandtiroler, der	Noord-Duitser = 'Nordlicht', van 'boven de bergen').
Fressen gefundenes (das)	Iets (nieuws/een koopje) waar men direct op in wil springen/waar je op stond te wachten/meevaller. (Koren op de molen - Wasser auf der Mühle)
Friesennerz, der	Geel oliejack zoals beroepsvissers die dragen.
Fundgrube, die	Rijkgevulde 'grabbelton' waar je nuttige dingen/ideeën vindt.
Gassenhauer, der	Hitliedje dat door velen (vroeger op straat/tijdens het werk) vaak werd gezongen.
Geselle, der	Na succesvolle afronding van een beroepsopleiding wordt de 'Gesellenprüfung' voor 'zelfstandige beroepsbeoefenaar' afgelegd.
Gammelfleisch, das	Bedorven vlees dat desondanks in winkels wordt/werd verkocht. Vleesscandaal 2006.
Geisterfahrer, der	(Officieel: Falschfahrer). Wordt ook wel eens in overdrachtelijke zin gebruikt. Spookrijder
geistige Armut, die	Niet in aanraking komen met intellectuele kennis. 'Zielige' vorm van domheid, ignorantie.
Generation Golf	Generatie van de in de jaren 80 opgroeiende Duitsers wier levenswijze in het boek met gelijkluidende titel is beschreven. (Zie Wikipedia)
Gesamtkunstwerk, das	Samengaan van alle aspecten en meerdere kunstvormen in één kunstwerk (begonnen met: Wagner Opern)
Gesinnungsschnüffelei, die	stiekem onderzoek naar ideologische waarden door geheime diensten (maar ook door burgers over medeburgers)
Gratwanderung, die	Moeilijke beslissing/keuze waarbij de balans in het geding is. Spagaat moeten maken / op een dun koord balanceren. Ook: der Drahtseilakt.
Gretchenfrage, die	(Citaat uit 'Faust' van Goethe.) Hamvraag.
GroKo - Große Koalition, die	Regeringscoalitie bestaande uit de 2 grootste partijen: CDU/CSU en SPD.
Gutmenschen (meerv.)	Spottend voor mensen die zich moreel verheven voelen of door anderen zo worden gezien.
Habseligkeiten (meervoud)	Bezittingen, meestal schamel eigendom dat mensen na een catastrofe konden redden. Ook vaak poëtisch bedoeld.
Handlungsbedarf, der	urgentie om te handelen (m.n. in gebruik bij 'bestuurszaken', politiek)
Hartz IV	(Hartz vier) Bijstand, genoemd naar de bedenker.
Himmelfahrtskommando, das	Gevaarlijke/onmogelijke missie (oorspronkelijk in de oorlog).
Hoffnungsträger, der	Opkomend talent binnen een maatschappelijke beweging (bijv. een politieke partij).
Ich-AG	AG: (die) Aktiengesellschaft = NV (Naamloze vennootschap). Vergelijkbaar met zzp(er): Zelfstandige zonder personeel.
Kaiserwetter, das	Prachtig zomerweer (droog, niet te warm, niet te koud), ideaal voor festiviteiten. (Ontstaan in de keizertijd eind 19e eeuw.) 'Koningsdagweer' zou men in Nederland voor prachtig weer op Koningsdag kunnen gebruiken.
Kavaliersdelikt, der	Wetsovertreding zonder geweldtoepassing. Het woord vergoelijkt ' witte boorden criminaliteit'. Gebruiker erkent het als immoreel gedrag maar niet als crimineel.
Kavaliersstart, der	Snel optrekken met doordraaiende banden en gierend motorgeluid.
Kiez, der	Benaming voor volkswijken in grote steden, oorspronkelijk alleen Berlijn.
Klitsche, die	kleine, provinciaalse winkel/zaak (denigrerend)
Knochenjob, der	tropenjaren
Kurschatten, der	Partner in een romance tijdens het verblijf in een kuuroord.
Landflucht, die	Leegloop van het platteland. / Trek naar de steden.
Lebensabschnittspartner, der	Partner gedurende een periode van je leven.
Liebestöter, der	Onflatteus, onerotisch ondergoed.
Meister, der (bijv. Kfz-Meister, Bäckermeister)	Officiële titel voor een beroepsopleiding, nadat er minimaal 5 jaar als 'Geselle' is gewerkt en het 'meesterdiploma' (Meisterprüfung) is behaald. Het diploma staat in niveau gelijk aan een universitaire opleiding.
Milchmädchenrechnung, die	Op naïve, gesimplificeerde uitgangspunten baserende argumentatie (drogreden) of een onrealistische berekening van kosten voor een project
Mogelpackung, die	Letterlijk: Verpakking is groter/mooier dan de inhoud. (Ook: Schummelpackung) Overdrachtelijk ook voor ideologische stellingen e.d.: De vlag dekt de lading niet.
Migrationshintergrund, der	Afstammend van immigranten
Mutterschutz, der	wettelijke regels m.b.t. bescherming van (aanstaande) moeders m.n. arbeidsjuridisch.
Narrenfreiheit, die	Zeer grote vrijheid/tolerantie (in verband met carnaval, als gewone regels niet gelden, maar ook als kritiek op bepaalde toestanden in de politiek/maatschappij).
Nesthäkchen, das	het jongste kind (soms nakomeling)
Nordlicht, das	Duitsers uit het noorden
Otto Normalverbraucher	Jan Modal
Partylaune, die	Leuke stemming op een feestje. Ook op grotere schaal: bijv. algemene positieve stemming tijdens de voetbal WK in 2006.
Pauschale, die Pauschalreise, die Pauschalurteil, das	Vast bedrag voor leges/kosten; alles inbegrepen. All-in reiscontract: ticket, maaltijden, uitstapjes etc. alles over een kam scheren
Platzhirsch, der	Oorspr.: dominante hertenbok op het bronst territorium/alfadier. Wordt toegepast op menselijke alfa's (op de 'apenrots').
Politikverdrossenheit, die	Afkeer van politiek (dus ook van verkiezingen). Politiekmoeheid.
Polterabend, der	Feest enkele dagen voor een voorgenomen huwelijk: er wordt steengoed (van borden tot wc-potten) kapot gegooid dat door beide verloofden weer opgeveegd en in de afvalemmer geworpen moet worden. Gebroken porselein zou voor het bruidspaar geluk brengen.
Prinzipienreiter, der	bureaucraat, pedant, doordrammer, 'schoolmeester' (ook: Paragrafenreiter)
Promi, der (die Promis)	van: Prominenter (Mensch) - vergelijkbaar met de Nederlandse BN'er.
Quotilde	Vrouw die haar functie dank aan een 'quotum-eis': excuustruus. Das Quotum: hoeveelheid (melkquotum) of (minimaal/ maximaal) deel van een geheel (bijv. als percentage).
Sackgasse, die	doodlopende straat (ook figuurlijk)
Saftladen, der	slechte/slecht georgniseerde winkel
Salamitaktik, die	onderhandelstrategie: stap voor stap aankaarten/steeds maar een klein beetje toegeven (steeds een dun plankje van de worst afsnijden)
Schlagende Verbindung	Conservatief studentencorps waar (vroeger) gevechten met degen of sabel werden uitgevoerd (litteken in het gezicht: der Schmiss).
Schnappschuss, der	fotokiekje (momentopname)
Schnapszahl, die	getal dat uit minimaal twee dezelfde cijfers bestaat: 11 (carnavalsgetal), 666 bijbel openbaring Johannes: 'getal van het dier'.
Schokoladenseite, die	De (zelf gevoelde) mooiste kant van het gezicht voor een foto. "Mijn voordeligste kant."
Schleuser, der	mensensmokkelaar
Schwellenland, das	Meestal in meervoud: Schwellenländer. Opkomende economieën, landen die westerse productiecapaciteit en levensstandaard benaderen.
Schwiegermutterstuhl, der	Grote ronde cactus: der Goldkugelkaktus.
die Seele baumeln lassen	zonder zorgen relaxen en niksen, een worden met jezelf
Seilschaft, die	Netwerk waarbij deelnemers vooral op eigen/onderling voordeel uit zijn, desnoods tegen het maatschappelijk belang in. (Oorsprong: bergbeklimmen)
salonfähig	sociaal acceptabel, geen taboe (meer)
Selbstläufer, der	Artikel/Idee dat 'vanzelf loopt' / waarvoor geen reclame gemaakt hoeft te worden. (Economisch ook: der Verkaufsschlager/ Verkaufsknüller)
Servicewüste, die	Slechte/geen service van winkels/organisaties op brede schaal dwars door het land.
Silberblick, der (einen ... haben)	poëtisch/charmant voor: loensen (schielen, schielte, geschielt)
Soli, der Solidaritätsabgabe/-zuschlag	Opslag bij de inkomstenbelasting om de kosten van de Duitse eenwording te financieren.
Sommerloch, das	Komkommertijd
Spaßgesellschaft, die	Maatschappij/cultuur waarin het met name om de lol gaat (hedonisme). Ontstaan in de jaren na 1990.
Spesen	(Zakelijke) kosten die vergoed worden
Spesenritter, der	Werknemer met een ruime onkostenvergoeding 'die het ervan neemt'.
Spießbürger, der	Persoon met bekrompen houding t.a.v. de maatschappelijke normen en waarden. Bekrompen burgermannetje
Standbeine (mv)	Mehrere Standbeine ... om bijv. een inkomen te verwerven: meerdere banen / bedrijf: meer dan één productlijn of branche (das Standbein: standbeen oorspronkelijk uit de sport).
Stiefmütterchen, das	Voorjaarsbloem: das Veilchen (Viooltje).
Stolperstein, der	Struikelsteen. Gedenkteken op het trottoir voor de huizen van mensen die door de nazi's werden verdreven.
Tante-Emma-Laden	buurtsuper, kruidenier
Tapetenwechsel, der	(Behoefte aan) Verandering van omgeving.
Torschlusspanik, die	Angst geen keuze te kunnen maken en mogelijk achter het net te vissen.
Trittbrettfahrer, der	Meelifter op successen van anderen, profiteur
Unwort, das	Ideologisch woord, niet politiek correct (bijvoorbeeld 'Wutbürger' of 'Gutmensch'.
Vergangenheitsbewältigung, die	Worsteling om in het reine te komen met het (nationaalsocialistische) verleden.
Versuchskaninchen, das	proefkonijn (proefpersoon, proefobject)
Vitamin B	B staat voor Beziehungen. In het Nederlands: vitamine c = connecties (om iets gedaan te krijgen).
Weltschmerz, der	Lijden aan de wereld, pessimistisch, algemene neerslachtigheid/melancholie.
Wende, die	Ommezwaai, verandering. Wisseling van kanselier Schmidt naar Kohl (1982 na een motie van wantrouwen). Tijd na de val van de muur (1989).
Weißwurstäquator, der	Scheidingslijn tussen Beieren en de rest van Duitsland.
Wiedergutmachung, die	Morele schuld vereffenen. Slachtoffers compenseren (herstelbetalingen: oorlogsschulden betalen).
Wiedervereinigung, die	Samenvoegen van West-(BRD) en Oost-Duitsland (DDR) in 1990.
Wirtschaftswunder, das	Economische bloei in West-Duitsland na de Währungsreform (nieuw geld) na 1948.
Wutbürger, der	Verongelijkte, gefrustreerde burgers die politieke beslissingen als willekeurig en niet in het belang van 'de bevolking' zien. (O.a. in protestbeweging Pegida verenigd. NL: Aanhang van wijlen Pim Fortuyn en nu groep Wilders.)
Zeitgeist, der	Maatschappelijk klimaat:Wijze van denken en voelen van grote en/of invloedrijke groepen in een bepaald tijdperk. Nederlands 'Tijdsgeest', uit het Duits overgenomen
Zickenalarm, der	meisjesruzie
Zivilcourage, die	Morele moed, ingrijpen bij misstanden (bijv. klokkenluider/actie tegen 'zinloos' geweld. Zivil: burgerlijk i.t.t. militair. Courage; moed

Help | Contact

opgericht in samenwerking met Deutsch macht Spaß