Werkwoorden | zwak

Zwakke werkwoorden

 

Hoe herken je een 'zwak werkwoord'?

• verleden tijd: geen klinkerverandering
• voltooid deelwoord: ge-stam–(e)t

Voorbeelden:

wohnen	(wonen)	wohnte	gewohnt
warten	(wachten)	wartete	gewartet

 

Nederlandse zwakke werkwoorden zijn vrijwel altijd ook in het Duits zwak.

Uitzonderingen:

Duits: lachen - lachte - gelacht wordt anders vervoegd dan in het Nederlands

(heeft gelachen: deze uitgang is 'sterk')

fragen- fragte (oud: frug) - gefragt

backen - buk (soms spreektaal: backte) - gebacken

kaufen - kaufte - gekauft

kriegen - kriegte - gekriegt

waschen - wusch - gewaschen

 

Sommige werkwoorden hebben een zwakke én een sterke vorm:

(zwak) hängen - hängte- gehängt : Sie hat das Bild an die Wand gehängt.

Dit komt hier door het gebruik van een lijdend voorwerp (das Bild).

(Sterk) hängen-hing-gehangen: Das Bild hat an der Wand gehangen.

Twee vormen (zakken/verlagen): sinken - senken: was vroeger hetzelfde werkwoord. Net als bij hängen is het een 'actief' en het andere 'passief':

Die Preise sinken/sanken/sind gesunken.

Die Preise wurden gesenkt/sind gesenkt worden.

 

De onvoltooid tegenwoordige tijd

Voor alle zwakke en sterke werkwoorden geldt als hoofdregel:

 

stam + de uitgangen -e -st -t -en -t -en.

Het is bekend, dat je in het Duits de stam krijgt door van het hele werkwoord -en of -n weg te laten.

 

Bijvoorbeeld: spielen (spelen)

ich	spiel	e
du	spiel	st
er/sie/es	spiel	t
wir	spiel	en
ihr	spiel	t
sie/Sie	spiel	en

 

 

Uitzonderingen:
Als de stam eindigt op een -d of een -t, dan krijgen de volgende 3 vormen een extra e: du, er/sie/es, ihr. Je merkt, dat dit nodig is voor de uitspraak.

 

Bijvoorbeeld: bürsten (borstelen)

du bürstest

er/sie/es bürstet

ihr bürstet

 

De volgende werkwoorden krijgen ook een extra e vanwege de uitspraak bij de 3 vormen du, er/sie/es en ihr:

 

öffnen	(openen)	du öffnest
		er /sie/es öffnet
		ihr öffnet
begegnen	(ontmoeten)
atmen	(ademen)
regnen	(regenen)
rechnen	(rekenen)
zeichnen	(tekenen)

 

Als de stam eindigt op een  sisklank  (s, ss, ß, z), dan komt er bij du alleen een t achter de stam (de -s van de uitgang spreek je niet uit en schrijf je dus ook niet).

 

Bijvoorbeeld:

tanzen

(dansen)

du tanzt

 

Bij werkwoorden op -eln of -ern valt bij ich de e in de stam weg, de andere uitgangen zijn normaal.

 

Bijvoorbeeld: handeln (handelen)

ich handle

du handelst

er/sie/es handelt

wir handeln

ihr handelt

sie/Sie handeln

 

Voorvoegsels

er- betekent dat iets begint: Die Ausstellung wird heute eröffnet. Die Blume erblüht.

ver- kenmerkt een einde: die Rose ist verblüht.

 

De onvoltooid verleden tijd*

De verleden tijd wordt in het algemeen gebruikt om gebeurtenissen, gewoonten en feiten uit het verleden weer te geven. Meestal staat er een tijdsaanduiding zoals vorig, gisteren of toen in de zin.

 

Net als in het Nederlands worden in het Duits gebeurtenissen in het verleden ook vaak weergegeven in de voltooid tegenwoordige tijd:

• Ich bin am Wochenende in Groningen gewesen.
• Ich habe dort ein Festival besucht.

De onvoltooid verleden tijd voor het zwakke werkwoord wordt gevormd door achter de stam de uitgangen -te -test -te -ten -tet -ten te zetten.

 

Bijvoorbeeld: spielen (spelen)

ich	spielte
du	spieltest
er/sie/es	spielte
wir	spielten
ihr	spieltet
sie/Sie	spielten

 

Uitzonderingen:

In verband met de uitspraak: bij werkwoorden waarvan de stam eindigt op -d of -t voegt men -e toe tussen stam en uitgang in de 3 vormen  du, er/sie/es en ihr:

 

warten

(wachten/in stand houden)

gewartet

Dit geldt ook voor de werkwoorden:

 

öffnen	(openen)	du öffnetest
		er/sie/es öffnete
		ihr öffnetet
begegnen	(ontmoeten)
atmen	(ademen)
regnen	(regenen)
rechnen	(rekenen)
zeichnen	(tekenen)

 

Het voltooid deelwoord

 

Het voltooid deelwoord wordt zo gevormd: ge-stam-t.
Bijvoorbeeld:

spielen

(spelen)

gespielt

warten

(wachten/in stand houden)

gewartet

öffnen	(openen)	geöffnet
atmen	(ademen)
regnen	(regenen)
rechnen	(rekenen)
zeichnen	(tekenen)

 

Sommige zwakke werkwoorden hebben klinkerwisseling:

brennen	brannte	gebrannt
bringen	brachte	gebracht
denken	dachte	gedacht
kennen	kannte	gekannt
nennen	nannte	genannt
rennen	rannte	gerannt

 

 

Werkwoorden met de uitgang -ieren hebben geen voorvoegsel ge-

Er hat studiert.

Sie hat uns informiert.

 

Voltooid verleden tijd

Indien iets plaats heeft gevonden vóór een ander feit, dat eveneens in het verleden is gebeurd, gebruik je 'hatte' of 'war' + voltooid deelwoord (net als in het Nederlands). Signaalwoorden voor deze tijdsvorm zijn o.a.: bevor, danach, nachdem, anschließend.

• Bevor er sein Essen kochte, hatte er erst noch eingekauft.
• Er hatte auf dem Tablet gespielt, bevor das Telefon klingelte.
• Herr Maier hatte gelesen, danach war er eingeschlafen und wurde erst wach, nachdem der Alarm ausgelöst worden war.
• Nachdem sie getanzt hatten, waren sie noch in einer Bar gewesen. Anschließend waren sie nach Hause gegangen.